An is mama van Emiel (12) en Flor (11, met TSC ). Twee keer per jaar schrijft zij een artikeltje over hun bijzonder “gewone” leven met TSC. In dit stuk beleef je samen met An hoe Flor het verlies en het afscheid meemaakt van één van de medebewoners in het Gielsbos waar hij door de week woont. 

In Flor's groep in de voorziening is deze avond iemand overleden. Na een telefoontje van hen beslisten we om Flor deze nacht thuis te laten slapen. Het ging immers heel druk worden met familie, dokter, begrafenisondernemer, … Flor zou misschien wat in de war geraken, niet dat hij niet welkom was, maar soms moet je tussen de lijntjes lezen en gewoon even het nodige respect opbrengen. Deze morgen bracht papa hem alsnog naar zijn vertrouwde Schildpad 5. De hele dag heb ik me afgevraagd. Zou Flor merken dat er iemand ontbreekt, zou hij hem gaan zoeken, eens gaan kijken in zijn kamer? De persoon die gestorven is, was al langere tijd ziek, we zagen hem samen allemaal achteruit gaan. Ook Flor voelde dit. Vroeger was er best wat interactie tussen Flor en deze bewoner. Hoe zieker hij werd, hoe minder hij reageerde. Flor ging dan dikwijls gewoon naast hem zitten, legde zijn hand op zijn arm, zijn hoofd op zijn buik of gaf hem een kusje. En hij was vooral voorzichtig en lief… als je Flor kent weet je dat dit niet altijd vanzelfsprekend is, zeker het voorzichtig zijn…..

Afscheid
Alsof het telepathie was belde Flor zijn aandachtsbegeleidster vandaag. Ze stelde de (on)gewone vraag of wij het zagen zitten dat Flor zijn medebewoner een laatste groet zou brengen? Dit samen met het volledige team opvoeders en enkele andere medebewoners. De dood hoort bij het leven, ook voor mensen met een beperking. Als ouders zijn wij ervan overtuigd dat Flor zo op één of andere manier afscheid kon nemen. Maar we konden het hem niet vragen. Inschatten wat hij ging doen of hoe hij ging reageren wisten we ook niet. Maar toch voelde dit juist aan en hebben we toegestemd. Het afscheid gebeurde op het domein zelf. Ze hebben daar een mooie, serene ruimte waar mensen een laatste groet kunnen brengen. Flor was heel kalm, rustig en voorzichtig in de ruimte. Hij ging regelmatig naar de medebewoner toe en raakte hem aan met zijn hoofd en handen, schrok van de kou ging even terug zitten,om daarna terug te gaan en opnieuw zijn medebewoner aan te raken. Hij gaf hem zachte klopjes op zijn buik. Fladderde wat rond hem, ging even zitten en stond weer recht om alle handelingen opnieuw uit te voeren. Ze bleven een klein uurtje in de ruimte en na een laatste kusje wandelden ze terug naar hun woning. Flor was die verdere dag nog stil en rustig, er hing een serene sfeer in de groep.

Wetenschappelijk bewijs
Ik kan er de vinger niet op leggen, ik kan het niet vragen (want praten kan Flor niet), maar ik denk toch dat hij op één of andere manier afscheid heeft kunnen nemen. Heeft hij beseft dat deze persoon overleden was? Dat waarschijnlijk niet, maar de hele sfeer er rond heeft hem wel doen beseffen dat het de laatste keer was dat hij zijn medebewoner zou zien. Zou hij nog wel eens aan hem denken? Dat weet ik ook niet. Voelde het verkeerd aan voor mij? Nee, want zoals ik al zei hoort de dood bij het leven, ook voor mensen met een beperking. Flor is intelligent en opmerkzaam en hij zou misschien rusteloos gedrag beginnen te vertonen omdat zijn medebewoner ineens verdwenen was. Ook de opvoeders gaven aan dat Flor hier echt wel iets aan gehad heeft en besefte dat het een afscheid was. Wetenschappelijk bewijs kan ik niet leveren. Maar hetgene we oppikten van sfeer en gevoel zei zoveel meer. Zo komen we ook terug bij de essentie van de soort opvoeding die wij willen geven aan Flor. Doen wat bij ons goed aanvoelt, hem niet “sparen” van het “echte” leven of in een glazen kaske stoppen. Flor bezit veel veerkracht en wanneer ik het eens wat moeilijker heb, denk ik daar aan.